Wskrzeszanie pamięci o „polskim Horacym”

czyli
Macieju Kazimierzu Sarbiewskim SJ (1595-1640)

   Od 2005 r. trwają starania, aby przypomnieć mieszkańcom Mazowsza, Polski i Europy o ks. jezuicie Macieju Kazimierzu Sarbiewskim (1595-1640) - pierwszym polskim poecie rangi europejskiej, uwieńczonym Wawrzynem Poetyckim w Rzymie przez Papieża Urbana VIII w 1623 r. (dziś równoznacznym z Nagrodą Nobla); uczonym i profesorze kolegiów jezuickich i. Akademii Wileńskiej, kaznodziei króla Władysława IV Wazy. Ten największy poeta Europy XVII w., którego do dziś żaden z poetów polskich nie prześcignął pod względem liczby przekładów i wydań na Zachodzie, urodził się we wsi Sarbiewo pod Płońskiem, ale na ziemi rodzinnej był do niedawna zapomniany. „Polski Horacy” bardziej jak w Polsce jest znany w Europie, szczególnie na Litwie i w krajach zachodnich, gdzie  na jego temat prowadzi się badania naukowe i wydaje dzieła w różnych językach.
   Wskrzeszanie „polskiego Horacego” z zapomnienia zainicjowali ciechanowscy literaci, w 410. rocznicę jego urodzin, organizując w 2005 r. I Międzynarodowe Dni Ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza”. Trwająca wówczas trzy dni impreza od razu odniosła sukces. Objęła swoim zasięgiem kilka miejscowości Płn. Mazowszu (pięć powiatów), w jej przygotowanie włączyły się samorządy wszystkich szczebli, władze państwowe, szkoły, parafie, domy kultury, muzea, biblioteki, organizacje społeczne, Jezuici. Był to cały blok imprez: z sesją naukową, koncertami poetycko-muzycznymi, spotkaniami pisarzy z kilku państw, wystawami, nabożeństwami; ukazały się też 3 książki i ogłoszono kilka konkursów „O Laur Sarbiewskiego” (poetycki, krasomówczy, plastyczny, recytatorski oraz dla liceów ogólnokształcących). Do tej pory odbyło się 11 edycji Międzynarodowych Dni Ks. M. K. Sarbiewskiego (2005-2015). Ten niespotykany festiwal - międzynarodowy, pod patronatem Marszałka Sejmu RP, Marszałka Mazowsza oraz Ordynariusza Diecezji Płockiej – odbywa się zawsze w drugi weekend maja, trwa trzy dni, jest oczekiwany każdego roku. Przyciąga rzesze ludzi i wszedł już na stałe na kalendarium imprez kulturalnych Płn. Mazowsza. Jest to festiwal wyjątkowy, gdyż nie posiada dużego, jednego budżetu, jak inne tego typu wydarzenia. Jest to impreza partnerska, każdy ze współorganizatorów ma swoją rolę i zadanie, które też finansuje. Jego mecenasami i organizatorami jest ponad 20 podmiotów z całego regionu, z których powołaliśmy Komitet Organizacyjny pod moim kierownictwem. Dni Sarbiewskiego odbywają się na terenie kilku powiatów Płn. Mazowsza w ciągu d11 lat zamieniły się w dużą, stałą, , z udziałem uczonych, poetów i artystów z kraju oraz zza granicy. Program Dni jest każdego roku bogaty i ciekawy. Obejmuje zwykle kilka spotkań z poetami w szkołach, bibliotekach i muzeach (z kraju i zagranicy); odczyty i prelekcje (badaczy tematu, też z różnych państw), recitale, koncerty muzyczne i poetycko-muzyczne, cztery konkursy „O Laur Sarbiewskiego" (poezji, krasomówczy, recytatorski, plastyczny – w tym  trzy ostatnie dla młodzieży). W programie są również nabożeństwa i msze św. w intencji M.K. Sarbiewskiego (co roku w Sarbiewie, a w zależności od programu także w Rostkowie, na Powązkach w Warszawie, czy Mławie). Są też wystawy - jak dokumentalna ekspozycja „Chrześcijański Horacy z Mazowsza” w Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie (2006); fotografii - Kazimierza Kosmali, Sławomira Zembrzuskiego, czy malarstwa: Stanisława Prokopczyka, Rafała Jaworskiego („Dotknąć sacrum – w poezji, obrazie”), poplenerowa „Sarbiewo’2013” - promocje książek (w ciągu 11 lat ukazało się kilka interesujących publikacji na temat M.K. Sarbiewskiego oraz jego epoki, a także z fragmentami jego utworów), czy odkrywanie śladów poety z Sarbiewa w różnych miejscach Mazowsza, m.in. w Warszawie, Pułtusku, Ciechanowie, Płocku.

   Pokłosiem Międzynarodowych Dni Ks. M. K. Sarbiewskiego było powołanie w 2006 r. Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana (AES). Ta pozarządowa organizacja została zarejestrowana  3 stycznia 2007 r. w KRS w Warszawie, z siedzibą w zabytkowej plebanii w Sarbiewie. Wśród 20 założycieli AES są zarówno lokalni twórcy, animatorzy kultury, duchowni i samorządowcy, jak też ceniące „sarmackiego Horacego” osoby z kraju i z zagranicy(obecnie liczba członków AES liczy ponad 60 osób). W przyjętym Statucie AES – poza propagowaniem w kraju i za granicą twórczości literackiej i naukowej M. K. Sarbiewskiego - zaplanowano krzewienie chlubnych tradycji kulturowych I RP, współpracę z polskimi i międzynarodowymi instytucjami i organizacjami: naukowymi, kulturalnymi, polonijnymi, społecznymi, oświatowymi, samorządowymi, biznesowymi. Do realizacji tych celów potrzebny jest ponadregionalny obiekt – najlepiej zrewitalizowany od podstaw dawny „Dwór Sarbiewskich” w Sarbiewie – jako międzynarodowe centrum badawcze, edukacyjne, popularyzatorskie, muzealne i organizacyjne AES. Odbudowany Dwór (wraz z oficyną) uzupełniłby istniejący w Sarbiewie do dziś cenny zespół barokowy: kościół, plebanię i dzwonnicę. To podworskie „Sarbinum” pomieściłoby Muzeum Baroku, bibliotekę, siedzibę Academii oraz restaurację polsko-litewską z motelikiem (Dom Pracy Twórczej na ok. 20 miejsc).

   Plany AES poparły liczne środowiska, w tym samorządy gminy i powiatu (przekazały pod przyszły ośrodek działkę nad rzeką w centrum Sarbiewa), artyści (podarowali hymn, logo, obraz i rzeźbę M.K. Sarbiewskiego), parlamentarzyści, władze woj. mazowieckiego, akademicy. Obecnie pragniemy przygotować wniosek o dofinansowanie projektu z UE. Academia, jako organizacja pozarządowa, nie poradzi sobie jednak sama z tym wyzwaniem i poszukuje partnerów.
   Academia współpracuje z Zamkiem Królewskim w Warszawie - ostatnim domem „polskiego Horacego”. Mieszkał on na Zamku będąc kaznodzieją królewskim, czyli w ostatnich latach swego życia 1635-1640. Kustosz z Zamku, Daniel Artymowski, przyjeżdża na ziemię poety z Sarbiewa od kilku lat - podczas Dni Sarbiewskiego - z prelekcjami, a jesienią organizuje od siedmiu lat Dzień Macieja Kazimierza Sarbiewskiego na Zamku Królewskim w Warszawie (w programie są zwykle prelekcje, poezja, muzyka). Bardzo się cieszę, że w tym roku do programu warszawskiego dołączył też kościół jezuitów (w którego podziemiach „polski Horacy” spoczywał prawie 200 lat), mamy więc po raz pierwszy VII Dzień Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w Warszawie (z porannym programem na Zamku, i wieczornym w tej świątyni). Bardzo za to dziękuję!
 
   AES podejmuje też wiele innych inicjatyw. Nawiązała współpracę z Litwą (Wilnem, Krożami), zaprasza na Dni Sarbiewskiego artystów i uczonych (niosą imię „polskiego Horacego”), zorganizowała plener malarski w Sarbiewie (2014) konferencję dla nauczycieli z Mazowsza (w Akademii Humanistycznej w Pułtusku), wydała CD z hymnem AES, ufundowała tablice: na Powązkach (dzięki czemu Sarbiewski nie spoczywa już bezimiennie), posadziła dąb Pamięci swojej członkini AES śp. Janinie Fetlińskiej (zginęła w katastrofie smoleńskiej).

   Wierzymy, że nasze wspólne działania przywrócą nieco splendor M.K.
 Sarbiewskiemu, ale także dawnej i obecnej Rzeczpospolitej, że pozwolą poznać dziedzictwo kultury sarmackiej, sprzyjać też będą promocji i animacji społeczno-kulturalnej regionu. Z uwagi na dobro kultury narodowej, oferujemy szeroką współpracę i zapraszamy kolejnych chętnych do włączenia się w to ważne przedsięwzięcie.

Prezes Zarządu Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana
dr Teresa Kaczorowska

Academia Europaea Sarbieviana
Sarbiewo, pow. Płońsk
09-130 BABOSZEWO
woj. mazowieckie
tel. +48 023 661 2103
KRS: 0000270876, Regon: 140927837, NIP: 567 182 44 23
Konto: SGB: 56 8213 0008 2006 0801 6719 0001

2015-10-17 - Krzysztof Turowiecki