Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana (AES), za okres: 10 września 2021-3 czerwca 2022 r., wygłoszone na XVI Walnym Zgromadzeniu, 3 czerwca 2022 r., w hotelu w Ilinko k. Płońska przez prezes AES, dr Teresę Kaczorowską
Witam Państwa serdecznie – po roku! - na XVI z kolei Walnym Zgromadzeniu Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana (Festiwal ma 17 lat, zaś AES liczy sobie 16 lat – w ubr. mieliśmy więc mały jubileusz). Witam członków założycieli, członków zwyczajnych, jednego członka honorowego; witam też zaproszonych gości. Po raz pierwszy witam w m. Ilinko (nasze zgromadzenia odbywały się bowiem w różnych miejscach - w ośrodku MODR Poświętne, Dworku w Dłużniewie, w hotelu Martex w Płońsku). Dziękujemy właścicielce tego hotelu i i restauracji Pani Sylwii Bielskiej za włączenie się w tym roku w naszą imprezę, za dobrą ofertę i pomoc w organizacji tegorocznego Festiwalu (hotel w Poświętnem zajęty przez uchodźców, a a w Dłużniewie – przez drogowców…). Ale wciąż jesteśmy nieopodal Sarbiewa - rodzinnej wioski M.K. Sarbiewskiego, gdzie się urodził, wychował i spędził młodość. Na Mazowszu był długo zapomniany, ale my od 17 lat staramy się przywrócić należną mu pamięć.
Academia Europaea Sarbieviana (AES) - zainicjowana 16 lat temu podczas II Międzynarodowych Dni Ks. M.K. Sarbiewskiego (dokładnie w Ciechanowie, w maju 2006) - została powołana przez 20 członków założycieli (28 lipca 2006, na plebanii w Sarbiewie) i zarejestrowana w KRS w Warszawie (2 stycznia 2007). W ub. roku skończyła się trzecia 5-letnia kadencja władz AES (ostatnie Walne wyborcze odbyło się 6 maja 2016 r.), ale ze względu na pandemię, niewielką frekwencję oraz trudności z przyjazdem członków podczas pandemii odłożyliśmy wybory na ten rok 2022, stąd dzisiejsze Walne Zgromadzenie ma charakter sprawozdawczo-wyborczy. Obecny Zarząd, który kończy dziś 6-letnią kadencję stanowią: dr Teresa Kaczorowska – prezes, Jolanta Marzęcka – wiceprezes, Paweł Dychto – skarbnik, dr Bogumiła Umińska – sekretarz i ks. dr Krzysztof Dorosz – członek.
Cieszę się, że zebraliśmy się dziś po raz szesnasty, przed kolejną inauguracją, już XVII Międzynarodowego Festiwalu M.K. Sarbiewskiego (wcześniej były to Dni, które w 2016 r. przekształciliśmy w Festiwal) – po to aby ocenić nasze dokonania w ciągu ostatnich dwóch lat, nakreślić dalsze plany działania, a być może – jak dzieje się to każdego roku - poszerzyć kręgi.
Kiedy zakładaliśmy AES było nas 20, w br. – 54. Na ostatnim posiedzeniu Zarządu AES przyjęliśmy w nasze szeregi prof. Jonathana Starra, Anglika mieszkającego w Turcji. Przypomnę, że mamy legitymacje AES, więc każdy może dziś je otrzymać, nawet bez przesłanego zdjęcia, ale po wpłaceniu składek członkowskich.
Wybór przewodniczącego i sekretarza Zebrania
Chciałabym przybliżyć co się działo od ostatniego, XVI Walnego Zgromadzenia naszej Academii, czyli od 10 września 2021 r., do dziś, 3 czerwca 2022 r.
Przede wszystkim zaraz po ostatnim Walnym, 10 września 2021 r., odbył się XVI Międzynarodowy Festiwal M.K. Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza” – od początku pod patronatem Marszałka Sejmu RP i Biskupa Płockiego, a od 2011 r. także Marszałka Woj. Mazowieckiego. Nad przygotowaniem każdej edycji tej imprezy pracujemy zwykle tuż po zakończeniu Festiwalu. Przygotowuje go Komitet Organizacyjny pod moim kierownictwem, z udziałem głównych podmiotów, którzy go współorganizują (przypomnę, że impreza jest partnerska, każdy partner ma swoją rolę i zadanie, które też finansuje w ubr. – 15 partnerów). Ubiegłoroczny XVI festiwal był kilkakrotnie przekładany i trwał dwa, a nie trzy dni (10-11 września 2021) – pierwszy dzień odbył się w Płońsku i Sarbiewie; zaś drugi był wyjazdowy do Warszawy.
Jak zwykle była to impreza literacko-kulturalno-naukowo-edukacyjna, mająca na celu przypomnienie ks. jezuity Macieja Kazimierza Sarbiewskiego (1595-1640) jako poety rangi europejskiej (uwieńczonego w Rzymie Wawrzynem Poetyckim przez Papieża Urbana VIII, 1623, a więc dzisiejszym Noblem); a zarazem jako uczonego - profesora Akademii Wileńskiej - i oratora, kaznodziei króla Władysława IV Wazy (1635-1640). W przygotowanie włączyły się instytucje kultury (MCK i MBP w Płońsku, Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie), trzy samorządy, szkoła i parafia w Sarbiewie, organizacje społeczne, Jezuici. Wszyscy współorganizatorzy byli wymienieni na plakatach, zaproszeniach, wszystkim w imieniu zarządu AES gorąco dziękuję!
Po Walnym w ubr. oraz krótkich odwiedzinach Sarbiewa, odbyła się wieczorem w MCK-u w Płońsku, uroczysta inauguracja, a później Noc Poetów. Warto dodać, że w południe odbyło się jeszcze tradycyjne spotkanie w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. H. Sienkiewicza w Płońsku, w ubr. z dwiema prelekcjami: prezes AES dr Teresy Kaczorowskiej: „15 lat wskrzeszania z niepamięci M.K. Sarbiewskiego” oraz dr. hab. Libora Martinka (Czechy), który przybliżył czesko-polską monografię zbiorową „České a polské literární baroko” – „Czeski i polski barok literacki" (Opava, 2021). Książka ta jest pokłosiem konferencji naukowej „Czeski i polski barok literacki“, która mimo pandemii, odbyła się (w realu!) na Uniwersytecie Śląskim w Opavie, w Czechach na Morawach, w dniach 17-18 września 2020 r. Patronem konferencji był Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ, zaś partnerem - Academia Europaea Sarbieviana w Sarbiewie.
Prof. Libor Martinek - w podziękowaniu za przygotowanie konferencji i publikacji – został przez nas nagrodzony. Na mój wniosek został mu nadany Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (wręczony podczas Gali w MCK); otrzymał też główną nagrodę w II Ogólnopolskim Konkursie na prace naukowe nt. „Twórczość ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ (1595-1640)”. Konkurs ten został w ubr. rozstrzygnięty drugiego dnia festiwalowego w Akademii Katolickiej Collegium Bobolanum, przy ul. Rakowieckiej 61 w Warszawie. Ten warszawski dzień przygotowali w całości Jezuici, odpowiedzialny był ks. dr Krzysztof Dorosz. W jezuickiej uczelni gościliśmy niemal cały dzień - o godz. 10.00 odbyła się tam międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona M. K. Sarbiewskiemu (prelegentami byli uczeni z 3 krajów: Polski, Czech i Anglii), ogłoszenie wyników II MIĘDZYNARODOWEGO KONKURSU na prace naukowe; potem był obiad (fundowany przez SJ), a na koniec odwiedziliśmy jeszcze Powązki, gdzie w zbiorowej mogile spoczywa M.K. Sarbiewski, spoczywa też tłumacz jego utworów - o. jezuita Tadeusz Karyłowski. Wróciliśmy wieczorem, przy pięknej letniej pogodzie, choć był to wrzesień…
W sumie XVI Festiwal choć dwudniowy był niezwykle ciekawy, udany, choć przy niższej frekwencji niż w maju - na program składała się ważna konferencja naukowa w Warszawie (ósma z kolei – do tej pory odbyło się 7, w tym 3 poza krajem: w Krożach, Wilnie, Opavie), odwiedziny grobu poety i jego tłumacza, rozstrzygnięcie 3 konkurów „O Laur Sarbiewskiego: dwóch poezji w j. polskim i łacińskim oraz konkursu naukowego, dwa koncerty (obydwa w Płońsku), spotkanie w bibliotece w Płońsku, Noc Poetów, odwiedziny Sarbiewa, no i ważne dla nas Walne Zgromadzenie, na którym zawsze omawiamy miniony rok oraz snujemy plany na przyszłość. Każdy Festiwal przynosi nowe odkrycia dot. twórczości i postaci „polskiego Horacego” – i tak było w ubr. – poznaliśmy jezuicką uczelnię Bobolanum, po raz pierwszy odwiedziliśmy grób, w którym spoczywa tłumacz M.K. Sarbiewskiego, ks. jezuita Tadeusz Karyłowski.
- Przypomnę, że AES ma Radę Naukową Stowarzyszenia ACADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA (powołaną UCHWAŁĄ Nr 3/2017 Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia „ACADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA” z 12 maja 2017 roku, na podstawie 21 ust. 2 Statutu Stowarzyszenia ACADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA”). W skład Rady Naukowej Stowarzyszenia Stowarzyszenia ACADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA”). W skład Rady Naukowej Stowarzyszenia ACADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA weszło 8 osób, wyłącznie z tytułami naukowymi dr i prof.: prof. dr hab. Juliusz Chrościcki (przewodniczący) i prof. dr hab. Elwira Buszewicz (wiceprzewodnicząca) oraz członkowie: prof. dr Janusz Rohoziński, ks. dr o. Eligiusz Dymowski, dr Paweł Krupka, dr Irena Ulku i prof. Janusz Zalewski (członek honorowy AES z USA). Była też prof. Paulina Buchwald-Pelcowa, po jej śmierci Rada liczy 7 osób… Rada ma już pierwsze osiągnięcia. W 2017 r. ogłosiła nowy konkurs - I Ogólnopolski Konkurs na pracę naukową o ks. M.K. Sarbiewskim, za lata 2013-2016 (wyniki ogłoszono podczas sesji w Muzeum w Opinogórze, a nagrody wręczono na Zamku Królewskim w Warszawie), zaś wyniki II MIĘDZYNARODOWEGO KONKURSU na prace naukowe: Twórczość i życie ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, za lata 2017 – 2019, w 4 kategoriach: na prace dyplomowe (licencjackie i magisterskie, powstałe na polskich uczelniach wyższych); na książki naukowe; na artykuły naukowe oraz na tłumaczenia poezji i prozy M. K. Sarbiewskiego z łaciny na języki europejskie – ogłoszono w Bobolanum w Warszawie (2021). Dziękuję za przeprowadzenie tego konkursu prof. J. Chrościckiemu, który ten konkurs prowadzi.
- Do sukcesów AES w tym trudnym czasie należy zaliczyć działanie naszej strony internetowej www.sarbiewski.eu. Działa ona od 13 lat – od grudnia 2009 r., dzięki głównie mojej, ale także sekretarza AES dr B. Umińskiej, współpracy z naszym członkiem Krzysztofem Turowieckim, który prowadzi naszą www.sarbiewski.eu Nie muszę Państwa przekonywać jak ważną pełni ona rolę. Zachęcam do jej odwiedzania, przesyłania materiałów, choć wiem, że wielu ma do niej zastrzeżenia, że jest mało czytelna, itp. Zgłaszałam to prowadzącemu Turowieckiemu, skarbnik zadeklarował się że poszuka nowych możliwości w tym zakresie, ale jak na razie bez efektu...
- Nie odbył się ostatniej jesieni (2021) Dzień M.K. Sarbiewskiego w Warszawie - nie planowaliśmy go głównie przez pandemię, ale też ze względu na zmiany personalne w Zamku Królewskim (kustosz Daniel Artymowski odszedł na emeryturę). Próbujemy jednak tę współpracę utrzymać. W imieniu Zarządu AES przygotowałam pismo do Dyrektora Zamku Królewskiego w Warszawie, prof. dr. hab. Wojciecha Falkowskiego, z prośbą o kontynuowanie współpracy w zakresie przywracania pamięci ks. M.K. Sarbiewskiego. I 21 grudnia 2021 r. spotkaliśmy się w tej sprawie (prezes Kaczorowska, prof. J. Chrościcki, Robert Kołakowski, członek honorowy) z dyr. Zamku prof. Wojciechem Falkowskim, któremu to pismo wręczyliśmy. Przypomniałam w tym piśmie o dotychczasowej, wieloletniej współpracy, organizowanych edycjach Dnia Macieja K. Sarbiewskiego SJ na Zamku i zaproponowałam – w ramach kontynuacji współpracy - wspólne obchody 430. rocznicy urodzin Poety, które przypadają w 2025 r. Można byłoby je połączyć z 430. rocznicą urodzin króla Władysława IV, przygotowując sesję naukową, koncert poetycko-muzyczny oraz promocję nowego przekładu wyboru poezji M.K. Sarbiewskiego. Pismo z tą prośbą-propozycją współpracy podpisał też prof. dr hab. Juliusz Chrościcki, przewodniczący Rady Naukowej AES i Rady Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie oraz Robert Kołakowski – dyrektor tegoż Muzeum.
I miesiąc później, 26 stycznia 2022 r., otrzymałam pismo z Zamku Królewskiego od kierownika Działu Projektów Naukowych i Muzealnych, pana Pawła Tyszki, który w imieniu dyrektora Zamku napisał, że z wielką radością Zamek będzie kontynuował współpracę z AES, by wspólnie pielęgnować pamięć o wybitnym poecie doby panowania Wazów, M.K. Sarbiewskim. Zapewnił też o włączeniu się Zamku w obchody 430. rocznicy urodzin Sarbiewskiego i króla Władysława IV i że będzie służył wszelką pomocą. Mam nadzieję, że wesprze nas w tym prof. Juliusz Chrościcki, który został niedawno przewodniczącym Rady Muzealnej Zamku Królewskiego…
- Niestety, nie możemy pochwalić się postępem jeśli chodzi o planowaną budowę Dworu Sarbiewskich w Sarbiewie, jako międzynarodowego centrum muzealnego, twórczego i badawczo-edukacyjnego epoki baroku. Przypomnę, że dla jego realizacji nabyliśmy w 2008 r. od samorządów, po bardzo korzystnej cenie, działkę w centrum Sarbiewa (0,444 ha).
Poza działką w Sarbiewie mamy także opracowaną koncepcję architektoniczną (autorstwa architekt Julii Karłowskiej z Warszawy). Przypomnę, że w 2008 r. przygotowaliśmy też wniosek o dofinansowanie projektu w ramach RPO Województwa Mazowieckiego 2007-2013 (Działanie 6.1 Kultura) o nazwie: „Budowa Dworu Sarbiewskich w Sarbiewie jako międzynarodowego centrum muzealnego, twórczego i badawczo-edukacyjnego epoki Baroku”. Koszt inwestycji, wraz z wyposażeniem, w Sarbiewie: dworu - jako siedziby AES, muzeum baroku i biblioteki z czytelnią oraz oficyny - w której zaplanowaliśmy restaurację i 20 miejsc motelowych; a także ogrodu nad rzeką – wyliczono na ok. 14 mln zł. Wniosek złożyliśmy 29 września 2008 r., ale Mazowiecka Jednostka Programów Unijnych w Warszawie nie rozpatrzyła go ze względów formalnych, traktując jako projekt komercyjny („podlegający pomocy publicznej”).
Od tamtej pory, choć już ostało ogłoszone nowe rozdanie funduszy UE, nie złożyliśmy ponownie wniosku aplikacyjnego – poprawionego, jak planowaliśmy na budowę SARBINUM jako Domu Pracy Twórczej – najpierw dlatego, że nie mieliśmy wsparcia lokalnych samorządów: gminnego i powiatowego, a z kolei w ostatnim rozdaniu nie było możliwości budowy nowych obiektów, tylko rewitalizacja starych. Przypomnę, że w 2015 r. otrzymaliśmy pismo z Urzędu Gminy Baboszewo (podpisane przez wójta Tomasza Sobeckiego i wszystkich radnych gminy Baboszewo), iż stanowczo odcinają się od jakiegokolwiek udziału w planowanej przez AES budowie Dworu Sarbiewskich, jako Domu Pracy Twórczej. W tej sytuacji nasz projekt - choć piękny i cenny dla kultury polskiej, i dla regionu – nie ruszył, bo wsparcie gminy i powiatu, przynajmniej intencyjne, jest podstawą.
Po wyborach samorządowych (XI 2018) sytuacja się niewiele zmieniła. Obecnym wójtem jest pan Bogdan Pietruszewski, który niby patrzy na poczynania AES bardziej przychylnie, ale mimo spotkań z nim w UG Baboszewo (w listopadzie 2018 r.) i w MKDN z wiceministrem kultury Jarosławem Sellinem (5 marca 2019 r.), dających nadzieję na uwieńczenie naszych starań o pomoc w powstaniu ośrodka SARBINUM, sprawy nie posunęły się do przodu. Wręcz przeciwnie: pan wójt chciał zamienić naszą działkę na parking, teraz żąda od AES płacenia podatków, w szkołach na terenie gminy nie odbywają się już spotkania autorskie, UG nie wszedł też szerzej w organizację XVI Festiwalu (w ubr. przekazał zaledwie 1000 zł, w tym roku taką samą kwotę na nagrody w konkursach SP w Sarbiewie, ale całe szczęście, że zwalnia AES z podatku od nieruchomości).
- Nie udało się, zgodnie z Planem przełożyć z łaciny utworów Sarbiewskiego (choć kilkakrotnie deklarowała to prof. E. Buszewicz, UJ), ani wydać dzieł M.K. Sarbiewskiego – może uda się to zrealizować w najbliższych latach - na 430. urodziny poety z Sarbiewa, w 2025 r.
- W minionym czasie, jeśli chodzi o finanse, na konto AES – poza składkami członkowskimi i niezbędnymi wpłatami od partnerów Festiwalu M. K. Sarbiewskiego (4,8 tys. zł od Starostwa Powiatowego w Płońsku, 1000 zł od Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie) – nie wpłynęły inne kwoty. O finansach i stanie konta poinformuje później skarbnik Paweł Dychto. Zarząd prosi wszystkich członków o szukanie mecenasów, pomysły i wspieranie AES w tym zakresie, a także o uiszczanie składek.
- W 2015 r. rozpoczęliśmy proces archiwizacji zgromadzonej dokumentacji AES. Podjęła się tego Zofia Turowiecka z Przasnysza, bibliotekarka z zawodu, członek AES. Lista zarchiwizowanych dokumentów liczy już 25 stron maszynopisu (Zofia Turowiecka zgrupowała je w 9 działów, na razie trzyma je u siebie w domu). Bardzo proszę tych, którzy posiadają dokumentację o jej przekazywanie Zosi, aby się nie rozpraszały). Tworzymy bowiem Archiwum AES. W SP im. M.K. Sarbiewskiego w Sarbiewie mamy szafę, tylko obawiamy się złożyć tam zarchiwizowane dokumenty w Izbie M.K. Sarbiewskiego w SP w Sarbiewie, bo w ostatnim czasie prawie tam nie bywaliśmy. Dziękuję Zosi Turowieckiej, że podjęła się tego zadania!
- Od poprzedniego Walnego Zgromadzenia, czyli w ostatnim roku kadencji odbyło się kilka posiedzeń Zarządu AES, głównie pracowaliśmy zdalnie; ale trzy posiedzenia odbyły się w realu: 27 października 2021 (ZLM w Ciechanowie), 17 marca 2022 r. (Starostwo w Płońsku), 20 maja 2022 r. (MCK w Płońsku). Omawialiśmy bieżące sprawy, głównie organizację XVII Festiwalu M.K. Sarbiewskiego, fundusze, itp. Jako prezes AES, z wieloma organizatorami Festiwalu kontaktuję się telefonicznie, w miarę potrzeb, jak ogłaszanie konkursów, szukanie funduszy, zebrania, itp. Piszę też wiele pism: o patronaty, o fundusze, itp…
W tym roku termin Festiwalu też został przełożony, choć tylko o miesiąc. I tak zaraz po Walnym odbędzie się już XVII jego edycja. Do końca nie wiedzieliśmy czy Festiwal się odbędzie, bo nie otrzymaliśmy środków finansowych z zewnątrz. Ale dzięki temu, że impreza jest „koszyczkowa” udało się jakoś zorganizować. Wsparło nas kwotą 4 800 zł Starostwo Powiatowe, Muzeum Szlachty Mazowieckiej (1000 zł), swoje koszty jako współorganizatorzy ponoszą MCK w Płońsku, MBP w Płońsku, SP w Sarbiewie, AES (dzięki składkom, wnioskom), parafia, gmina (niewiele). Dziękuję bardzo!
I tak Międzynarodowy Festiwal M.K. Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza” będzie w tym roku dwudniowy (3-4 czerwca 2022). Ale program jest ciekawy: obejmuje trzy konkursy (jeden dla dorosłych i dwa dla młodzieży), trzy koncerty, spotkanie autorskie, Noc Poetów, mszę św. w intencji M.K. Sarbiewskiego i na koniec – po raz pierwszy – integracyjne spotkanie-grill w ogrodach zabytkowej plebanii w Sarbiewie.
Reasumując
Mimo trwającej do maja 2022 r. pandemii nie można uznać, że miniony rok był martwy, choć nie posunęliśmy się w sprawie budowy Dworu Sarbiewskich, w przekładzie i wydaniu dzieł M.K. Sarbiewskiego, ani w pozyskaniu większych funduszy.
Funduszy przybyło nam tylko ze składek i na organizację XVII Festiwalu, więc jego organizacja w tym trudnym czasie jest z pewnością sukcesem. Festiwal jest mimo kłopotów kontynuowany, trwa od 17 lat - sukcesem jest, że rozstrzygniemy podczas jego trwania 3 piękne konkursy, w tym dwa konkursy poezji (w j. polskim i łacińskim), że odbędą się aż 3 koncerty, Noc Poetów, spotkanie w MBP w Płońsku, msza św. w intencji „polskiego Horacego” i spędzimy cały dzień w Sarbiewie (z integracyjnym grillem przy zabytkowej sarbiewskiej plebanii, ufundowanym przez ks. proboszcza). Festiwal ten wszedł już na stałe do kalendarza imprez regionu, aktywizuje wiele środowisk na płn. Mazowszu, zachęca naukowców, poetów i młodzież do poznania postaci i twórczości MKS.
Do sukcesów należy zaliczyć też współpracę z Litwą, zakonem Jezuitów (dzięki ks. K. Doroszowi, członkowi Zarządu AES), z Litwą, Societas Philologa Polonorum, Latinitati Vivae Provehendae Associatio. Mam też nadzieję na kontynuowanie współpracy z Zamkiem Królewskim (mimo braku Daniela Artymowskiego), o czym świadczy ostatnia korespondencja.
Ważne również, że trwa archiwizacja dokumentacji, że prowadzimy stronę internetową AES, szukamy możliwości zbudowania Sarbinum, promujemy „polskiego Horacego”. W sumie AES przetrwała pandemię i mam nadzieję, że nadal będzie rozwijać się. Na pewno rozwój Academii byłby szybszy, gdybyśmy wszyscy włączyli się aktywniej w działania, w tym szukali wsparcia finansowego. Na pewno słabością AES jest brak wyspecjalizowanych osób do składania wniosków o fundusze na działalność AES.
Pragnę wszystkim podziękować za pomoc, współpracę i zaangażowanie na rzecz akcji wskrzeszenia z niepamięci wielkiego rodaka: członkom Zarządu AES i wszystkim partnerom. Proszę też o dalsze siły dla „polskiego Horacego”, aby realizować cele statutowe AES.
dr Teresa Kaczorowska , 3 czerwca 2022
|
